Max von Sydow

Urodził się 10 kwietnia 1929 roku w Lund, w Szwecji w rodzinie o arystokratycznych korzeniach – jego matka, Greta Rappe, była baronową, ojciec – profesorem etnologii. Choć początkowo miał iść w ślady ojca i, podobnie jak on, badać dawne kultury ludów skandynawskich i iroszkockich, ostatecznie zmienił plany i po ukończeniu szkoły średniej w 1948 roku, wstąpił na studia aktorskie w Królewskiej Akademii Teatralnej w Sztokholmie.

** Jeszcze jako student zadebiutował w filmie „Tylko matka” (1949) Alfa Sjöberga, z którym spotkał się także dwa lata później na planie adaptacji strindbergowskiej „Panny Julii” (1951).**

Po szkole występował na scenach teatrów w Norrköping i Malmö. To właśnie w Teatrze Miejskim w drugim z tych miast, zetknął się po raz pierwszy z Ingmarem Bergmanem. Spotkanie to miało decydujący wpływ na całą dalszą karierę von Sydowa. W latach 1957- 71 pojawił się w sumie w 13 filmach mistrza (m.in. „Tam, gdzie rosną poziomki” 1957, „Twarz” 1958, „Źródło” 1960, „Jak w zwierciadle” 1961 „Goście Wieczerzy Pańskiej” 1962, „Hańba” i „Godzina wilka” 1968, „Namiętność” 1969, „Dotyk” 1971), najsłynniejszą kreację średniowiecznego rycerza Antoniusa Blocka tworząc w „Siódmej pieczęci” (1957, nagroda Fotogramas de Plata).

Von Sydow, począwszy od lat 60-tych był także jednym z ulubionych aktorów szwedzkiego twórcy, Jana Troella. Zagrał u niego w takich filmach, jak m.in. „Oto twoje życie” (1966), „Emigranci” (1971) i „Osadnicy” (1972) z Liv Ullmann, „Huragan” (1979), „Lot orła” (1982, Pasinetti Award na MFF w Wenecji) i „Hamsun” (1996, nagroda aktorska na MFF w Valladolid, szwedzka nagroda filmowa Guldbagge, nagroda Bodil).

Występy u Bergmana i Troella stały się dla aktora szansą na międzynarodową karierę, którą wykorzystywał, począwszy od występu w roli Jezusa w gwiazdorsko obsadzonej, biblijnej produkcji hollywoodzkiej „Opowieść wszechczasów” George’a Stevensa (1965), przez rolę u boku Julie Andrews i Gene’a Hackmana w „Hawajach” George’a Roya Hilla (1966, nominacja do Złotego Globu), aż po pamiętną rolę ojca Merrina w słynnym horrorze „Egzorcysta” Williama Friedkina (1973, nominacja do Złotego Globu; sequel w 1977), czy występ w głośnym thrillerze Sydneya Pollacka „Trzy dni kondora” z Faye Dunaway i Robertem Redfordem (1975).

Swój status wszechstronnego aktora o międzynarodowej sławie potwierdzał licznymi występami w różnych zagranicznych produkcjach, zarówno amerykańskich, jak też europejskich, czy australijskich.

**Do najbardziej znanych i utytułowanych należą m.in.: rola cesarza Minga w przygodowej produkcji sci-fi „Flash Gordon” Mike Hodgesa (1980, Marshall Trophy, nominacja do Saturna), kreacja króla w „Conanie Barbarzyńcy” z Arnoldem Schwarzeneggerem (1982), występ w kolejnej części przygód o Jamesie Bondzie „Nigdy nie mów nigdy” z Seanem Connery (1983), rola doktora Kyne’a w ekranizacji „Diuny” Davida Lyncha (1984), udział w dramacie Woody’ego Allena „Hannah i jej siostry” (1986), rola w filmie TV „Red King, White Knight” (1989, nominacja do Emmy), uhonorowany nagrodą Australijskiego Instytutu Filmowego występ w „Ojcu” (1990), rola u Wima Wendersa w „Aż na koniec świata” (1991) i u Krzysztofa Zanussiego w „Dotknięciu ręki” (1992, nagroda aktorska na MFF w Tokio), udział w horrorze „Sprzedawca śmierci” (1993, nominacja do Saturna), we francuskim dramacie „Time Is Money” (1994, nagroda aktorska na MFF w Karlovych Varach), sensacyjnym filmie sci-fi „Sędzia Dredd” z Sylvestrem Stallone (1995), thrillerze „Obywatel

X” (1995), sądowym dramacie TV „Norymberga” (2000), włoskim horrorze Daria Argento „Bezsenność” (2001), przygodowych produkcjach: „Druidzi” (2001) i „Klątwa pierścienia” (2004), czy wreszcie w thrillerze sci-fi „Raport mniejszości” Stevena Spielberga (2002, nominacja do Saturna). Jedyną nominację do Oskara, jak również Europejską Nagrodę Filmową, nagrodę Bodil i Guldbagge i Robert przyniosła mu pierwszoplanowa kreacja w duńsko-szwedzkim dramacie Billie Augusta „Pelle zwycięzca” (1987). Wbrew pozorom, nigdy nie był nominowany do Oskara, ani do żadnej z naprawdę ważnych nagród filmowych za, niejednokrotnie określane jako wybitne, kreacje u Bergmana.**

W 1988 roku von Sydow sam spróbował swoich sił jako reżyser filmu „Ved vejen” (nagroda Guldbagge za reżyserię). W latach 90-tych zagrał jeszcze w dwóch filmach powstałych wg scenariusza Bergmana: „Dobre chęci” Billie Augusta (1992) i „Intymne zwierzenia” w reżyserii Liv Ullmann (1996). Z Ullmann spotkał się także na planie dramatu „Wół” (1991), zrealizowanego przez wybitnego, przez lata współpracującego z Bergmanem, operatora Svena Nykvista.

Od ponad 10 lat, von Sydow mieszka w Paryżu, wraz ze swoją drugą żoną, Catherine, zawodowo również związaną z przemysłem filmowym, oraz z dwójką dzieci.

Ostatnimi projektami filmowymi z jego udziałem są: biograficzny dramat „Motyl i skafander” Juliana Schnabla, kanadyjska „Arytmetyka uczuć” i komedia kryminalna „Godziny szczytu 3” z Jackie Chanem (wszystkie z 2007 roku).